چگونه از دعواهای مجازی دوری کنیم

بیایید خودمان را فریب ندهیم؛ همۀ ما حداقل یک بار تا کنون، در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، توؤیتر یا اینستاگرام، دست به کامنت برده و -حتی نه با بی ادبی- با فرد دیگری که اصلاً نمی‌شناخته‌ایم، بحث و جدل کرده‌ایم. خصوصاً اگر موضوع، از آن موضوع‌های داغ مجازی باشد: از جدال میان هواداران وش و برانکو بگیرید تا حرام اعلام شدن حج دوباره، توسط مفتی اعظم لیبی. اکنون پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که مغز انسان، در مواجهه با یک دیدگاه در دو فضا، فضای حقیقی و فضای مجازی، دو واکنش متفاوت نشان می‌دهد.

برای اثبات ادعای بالا، پژوهشگران دانشگاه برکلی و شیکاگو، از 300داوطلب خواسته‌اند تا جدال‌های مجازی بر سر یکی از آن موضوعات داغ را بخوانند، بشنوند یا تماشا کنند. سپس، از آن‌ها خواسته شد تا پرسش‌هایی را در خصوص دیدگاه‌هایی که خلاف نظرشان بوده، پاسخ دهند.

آن‌هایی که دیدگاهِ مجازیِ شخصی که نمی‌شناخته‌اند را تماشا کرده و یا شنیده بودند و با آن دیدگاه مخالفت داشتند، کم‌تر گوینده‌ را به صفاتی همچون نادان»، بی‌رحم»، بی‌عقل» و. متهم می‌کردند. درعوض، آن‌ها که جدال‌های مجازی را خوانده بودند (مانند خواندن کامنت‌های اینستاگرام)، شدیدتر و با لحن‌های سخت‌تری به دیدگاه‌های مخالف نظرشان، واکنش نشان دادند.

دانشمندان، این مسئله را به ناشناختگی و غیرواقعی بودن شخصیت‌ها در فضای مجازی مرتبط می‌دانند. وِندی مِنسل، یکی از همین دانشمندان معتقد است: مردم از آن‌چه در زندگی واقعی هستند تا آن‌چه در فیسبوک یا اینستاگرام نشان می‌دهند، بسیار متفاوت‌اند. در بسیاری از موارد، هنگام نوشتن یک کامنت یا گفتن دیدگاه‌ـشان، اصلاً فراموش می‌کنند که این سخن، ممکن است آزاردهنده، بی‌ادبانه، دور از شأن اجتماعی و تربیت خانوادگی‌ـشان باشد.

بر اساس یافته‌های این پژوهش، دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که در صورت دسترسی به فرد مقابل، فردی که می‌خواهیم با دیدگاه او مقابله کنیم، بهتر است که رودررو و چهره‌به‌چهره نظرمان را بیان کنیم تا اینکه بخواهیم خشم و حرص خود را در غالب کلمات و با استفاده از کیبورد نشان دهیم. چراکه صحبت رودررو، حاوی لحن ما، حالات چهرۀ ما و حالات روحی پنهان‌شده در صدا یا صورت ما نیز هست اما آن‌چه در اینستاگرام یا فیسبوک و یا هر شبکۀ اجتماعی دیگر می‌نویسیم، خالی از عاطفه و لحن است. درواقع طرف مقابل ما، هر طور که بخواهد، با هر لحنی که دوست داشته باشد آن را می‌خواند و همین مسأله، موجب سوءتفاهم و شدت گرفتن درگیری می‌شود.

اگر هم به فرد مقابل، به صورت فیزیکی دسترسی نداریم، یا باید از خِیر نگاشتن دیدگاه گذشت و یا اگر هم اصرار به بیان عقیده داریم، بهتر است قبل از ارسال نظرمان، دو یا سه بار، آن را با لحن‌های متفاوت بخوانیم تا مطمئن شویم که پیام ما، درست منتقل می‌شود. در صورت محدودیت کلمات، ایموجی‌ها (صورتک‌ها) بسیار به ما کمک خواهند کرد.